Presentatie Gedenkboek Robert van Gulik 1910–2010 — Sfeerverslag

Door Paul Dezentjé

Beste Marco,

Vandaag heb ik de tijd om je te schrijven. Dat was ik al meteen van plan, na de bijeenkomst in De Lange Muur. Ik liep over van enthousiasme. Dat kwam door de boeiende inhoud van de bijenkomst, het gezelschap waarin mijn vader en ik ons bevonden, het verrukkelijke eten en tot slot alle gedachten, emoties en ideeën die dit alles bij mij teweeg bracht. Dat laatste, opborrelende ideeën, is een ongoing process, maar daar ben ik waarschijnlijk schrijver/creatief voor. Het houdt niet op.

Ik wil beginnen je een groot compliment te maken voor wat je hebt gedaan. Het idee. De organisatie. De uitvoering. Het boek bewaar ik nog even — dat is te mooi om zomaar even tussen de bedrijven door open te slaan, dus daar zal ik vast later op terugkomen; ik heb het nog niet ingekeken en dat is bij een goed teken. Ik bewaar het lekkerste altijd tot het laatst. Terug naar mijn compliment. Zelden is een bijeenkomst over zo’n niche-onderwerp, zo interessant en relevant geweest. Het was een fraaie binnenkomer in de Rotterdamse bieb, al die boeken in de vitrine, maar toen ik Willem van Gulik zag staan — een held van me — was ik al erg blij. Ik durfde hem echter niet aan te spreken; iedereen zal wel iets van hem willen…

Vervolgens nam ik de flyer uit de standaard en werd ik nog blijer. Prachtig uitgevoerd. Ontwerp. Papier. Druk. Letter. Kleuren. Vouw. Schitterend en meteen die sfeer. Het gevoel erbij. Geen half werk; het overtrof mijn verwachtingen. Ik heb zelf in 2009 meegeschreven aan een boek over muziek en de presentatie daarvan was een gigantische afknapper in een stoffig café vol muziekjournalisten en -fotografen die zichzelf een hele mick jagger of chet baker vonden. Dan was dit gebeuren in Rotterdam het maximaal tegenovergestelde…

Maar goed, toen naar boven, waar ik mijn favoriete Chinese cake trof, groen en mierzoet, maar o-zo-lekker met koffie (ik drink geen groene thee). Mijn vader is opgegroeid in Indië, waardoor mijn jeugd vol Chinese invloeden zat — van meubels en lampen tot deze cake. Boven ontmoetten we ook jouw partner, die met haar spontane persoonlijkheid meteen de aangename, informele toon zette.

Eenmaal in het zaaltje keek ik eens wat rond en zag ik meer Van Guliks, ook dochter Pauline ; ik durfde ook niet met haar te gaan praten, maar had dat graag gewild, omdat ze haar vaders oogappeltje was. Ik heb vervolgens genoten van de sprekers, vooral omdat ik daarvan leerde. Aardig daarbij was, dat een aantal aspecten die mij zo troffen in Een man van drie levens, ook door de sprekers werden aangeroerd. Uiteraard waren de primeurs interessant en ook jouw onderwerp vond ik origineel. Het is lastig om voor zo’n gezelschap toch iets te vinden dat anders is, enigszins onderbelicht en waar je ook je persoonlijke gedachten in kunt verwerken. Ik denk overigens dat RHvG, juist als rationeel wetenschapper, heel graag het bovennatuurlijke, dat zo alom tegenwoordig is in het Oosterse, had willen aantonen! Denk maar eens na over wat dergelijke bewijsvoering had veroorzaakt… Verder waren jouw primeurs — het hervonden detectiveverhaal en de op handen zijnde Van Gulik evenementen rondom zijn 100e sterfdag — plezierige verrassingen. Dat biedt perspectief voor de toekomst en staat het allemaal niet meer zo onverdiend stil. Wie weet wat je aanwakkert…

Ook Willem van Gulik maakte indruk. Ik vind dat een bijzondere man, met een sterke uitstraling. Het is zo iemand van wie ik het niet vreemd zou vinden als hij onder de Japanse tatoeages zou zitten — keurige weggewerkt op de traditionele Japanse manier, waardoor ze onzichtbaar blijven als je gekleed bent. Ik ben daar een groot liefhebber van. Ook Willem van Gulik durfde ik niet echt ‘lastig te vallen’, hoewel de afgelopen 20 jaar al heel vaak op het punt stond hem spontaan een e-mail te sturen. Nooit gedaan. Zijn verhaal raakte iets dat mij diep trof in Een man van drie levens, namelijk de manier waarop Robert van Gulik met zijn ernstige ziekte en de naderende dood omging. Ik heb daar enorm veel bewondering voor, waarschijnlijk ook omdat ik zelf als de dood ben om ziek te worden of vroeg te sterven. Robert van Gulik's manier maakte me zelfs aan het lachen. Onvoorstelbaar hoe hij nog even van alles afmaakte en mensen uitnodigde om en passant ook nog een paar fratsen met anderen uit te halen. Schitterend. Het verhaal van Willem van Gulik, over het Japanse karakter voor de ziekte waaraan zijn vader leed, maakte deze geschiedenis voor mij nog indrukwekkender. Bezien vanuit Willem als zoon/kind, vind ik het zelfs ontroerend dat beider liefhebberij centraal stond bij het communiceren tussen vader en zoon — en toch doel miste. Ook leerde Willems praatje mij over de Chinezen in de stad waarin ik woon, en vervolgens ook waarom we in Rotterdam waren. De door hem genoemde titel van het boek van Japin, waarin ontvangst in de werkkamer van RHvG wordt beschreven, ben ik helaas vergeten, maar wil ik graag lezen.

Als muziekliefhebber heb ik ook zeer genoten van de muziekstukken, die nog maar eens benadrukte waarom ik Van Gulik bewonder. Er zijn eigenlijk geen romanschrijvers in wie ik mij verdiep. Ik lees wel populair wetenschappelijke boeken en boeken over wat mij verder interesseert, maar het is de veelzijdigheid van Van Gulik die mij zo aanspreekt. En die eigenschap, veelzijdigheid, kwam schitterend tot uiting tijdens de bijzondere middag die je voor ons in petto had én natuurlijk in het prachtige boek, uitgevoerd in Van Guliks lievelingskleur. Een boek dat ook zonder dat ik het nog heb ik gekeken al van onschatbare waarde is. Elke keer als ik ernaar kijk, moet ik ook glimlachen omdat ik nu weet dat hij zich zo vol overgave 'drukte' op zijn posten. Het beeld van de keurige, hooggeschoolde formele ambtenaar die overzees primair het landsbelang behartigde en daarbij ook nog zoveel andere dingen deed, heb ik nu bijgesteld. Met plezier. In Van Guliks voordeel dus. Want eerlijk gezegd spreekt het mij zeer aan hoe hij precies deed wat hij wilde, en zo min mogelijk deed wat hij niet wilde. Ondertussen liet hij zich leiden door zijn interesses, waartoe ook het onderwerp vrouwen behoorde — in alles een mens zoals jij en ik. Stukken slimmer en begaafder dan ik, dat maakt het nog interessanter, en daarbij ook nog eens een levenskunstenaar die zich zelfs door ziekte en naderende dood niet van de wijs liet brengen.

Dus Marco, hartelijk dank voor jouw fantastische initiatief, dat bovendien zo geweldig werd uitgevoerd. Want laat ik ook het kleinigheidje niet vergeten dat uit het rode envelopje kwam. Prachtig en bijzonder — ik ben benieuwd naar de betekenis van de karakters.

Dan nog de Gibbon. Daar had ik graag een praatje over gehouden, maar dan moet ik mij daarin eerst meer verdiepen. Want als bioloog ben ik juist geinteresseerd in dieren, en de band tussen mens en dier interesseert mij in het bijzonder. Daartoe behoort ook de rol die het dier speelt in cultuur en kunst, zoals bijvoorbeeld de Draak en de Tijger in China. Of de orka voor Haida indianen in Noordwest Canada. Vier vingers is altijd een favoriet verhaal van mij geweest. Het begint zo mooi met die aap. Het trof mij ook zeer dat Van Gulik zo intens verdrietig is geweest toen zijn aap stierf.

Tot slot een kleinigheidje voor jou. Gewoon een grapje dat ik ooit uit de krant scheurde, en laatst terugvond als boekenlegger in een van de Tie-boeken. Misschien leuk op je site. Komt uit de Telegraaf van 3 augustus 2008 als ik het goed heb. Het appelleert voor mij aan de rol van lekker eten in de verhalen over Tie. Telkens als hij een kom rijst eet, of ‘van zijn gezouten groenten proeft’ krijg ik honger en trek in Chinees… Ook in dat opzicht was de organisatie van je dag uitstekend; de liefde voor Tie ging door de maag en het was ook een genoegen om ook met jouw familie kennis te maken.

P.J.E. Dezentjé, Rotterdam